2020 WORLD DAY FOR AUDIOVISUAL HERITAGE AND WORLD DAY FOR ANIMATION.

 

Next week, on the 27th and 28th, the World Days of Audiovisual Heritage and Animation are commemorated. Traditionally, at IB Cinema, we always celebrate both dates in a public theaters and, although using our onw film positives of our film archives, paying the corresponding rights to the Studios. This 2020, however, we will do a private act, for a few selected people, on the Stalag set at IB Cinema.

This year, to commemorate the 30th anniversary of Jim Henson's death, we will screen "Labyrinth" (1986), complemented by the first chapter of the Batman serial for theaters (1943) and the surreal cartoon Academy Award Nominated "The tell-tale heart" (1953)

This commerotion is a private, reduced to a few of my friends, with the doors closed, in the afternon. We will start probably at 16:00 hours.  If you are one of my friends and wants to come and share the experience, contact me via Telegram please.

Program: 

First chapter of Batman serial (1943). Spanish L.A. sound. 16 mm

"Tell tale heart" (1953). Original narration in English by James Mason in Ultrasonic Sound

"Labyrinth" (1986), Castilian sound. 16 mm. Anamorphic 2.66:1 format.

DOBLE PISTA DE SONIDO EN 16 MM

Muchos cineístas consideran el 16 mm como un paso cinematográfico con pista de sonido única. Y casi siempre es así. Sin embargo, en el pasado, los Estudios distribuyeron películas en 16 mm con pista óptica en un idioma y media pista magnética en otro, principalmente para televisiones (pero también para aviones).  Este proceso, que había caído en desuso en los años ochenta del pasado siglo, ha sido recientemente rescatado por la firma italiana Movie Magnetic, de Alberto Vangelisti, que, a petición del cliente, es capaz de aplicar dos pistas magnéticas de 16 mm con la principal a mitad de su anchura. He ensayado el sistema en varios positivos y estoy muy contento: en el sonido óptico conservo la versión original en inglés mientras que en la pista magnética sincronizo el doblaje en castellano. Casi todos los proyectores de cine de 16 mm Fumeo instalados en España (desde luego todos los que vendí yo) cuentan con lector de sonido magnético además de óptico.

Sonido óptico en ingles, magnético en español. 

La primera película en la que he ensayado este recuperado sistema es en el clásico de Harryhausen "Surgió del fondo del mar". Una delicia, oigan, poder escuchar la película en dos idiomas, simplemente tocando un botón.

En este tipo de repicados sonoros, a veces hay títulos en que no queda otra que determinadas secuencias escucharlas en el idioma original pues han sido censuradas en las versiones digitales por mor de la dictadura de lo políticamente correcto. Ocurre esto, por ejemplo, con "El diábolico plan del Dr. Fu-Man-Chu", la última película que protagonizara Peter Sellers (también su coproductor), donde el metraje completo solo existe en los positivos en película que sobrevivieron de la época del estreno, como el mío, pues ahora se han eliminado de todas las ediciones digitales internacionales, los estereotipos  étnicos  o  determinadas bromas  que  algunos  consideran    misóginas.  

Menos frecuentes son los positivos de 16 mm con doble pista óptica en estereofonía, un sistema empleado en un puñado de películas que distribuyó San Pablo Films en Italia y España. Este es un ejemplo de sonido óptico con estereofonía: 

James Bond se merece sonido óptico estereofónico y anamorfosis: ¡qué menos, para 007!

El proceso de pistado magnético en 16 mm, con doble pista, siendo la principal a la mitad de su anchura, para mantener el audio original, puede verse en este vídeo grabado en el laboratorio Movie Magnetic. Se trata del ya referido positivo de la Cinemateca IB Cinema  "Surgió del fondo del mar".

ESE GRAN DESCONOCIDO: FUMEO 9143

La italiana Fumeo, un orgullo del ingenio italiano,  líder mundial en el equipamiento de proyectores de 16 mm para laboratorios, universidades y filmotecas, produjo también los proyectores mas descomunales jamás fabricados para Súper-8, como el Fumeo 9145 ¡con lámpara de xenón de 500W! y brazos para bobinas de 2.200 metros.    

Su proyector mas popular fue, sin embargo, el Fumeo 9119, para bobinas de largometraje de 800 metros, que se vendió también bajo otras variantes, como el 9139 (para la lámpara, ahora obsoleta, Marc 300, pero en su día divina) y uno muy raro, el 9143 para la lámpara HTI250.

Con el prototipo del 9143 Twin Track hice, en su día, gloriosas proyecciones en Súper-8, en pantallas de mas de seis metros, como esta en La Fábrica, el auditorio del querido ayuntamiento de Oleiros, en la provincia de La Coruña, con Justo Guisasola como proyeccionista. 

¡Qué tiempos aquellos, cuando el cine era con película! y en proyecciones non theatrical éramos sólo dos productoras, vocacionales, los que nos dedicábamos a esto en Galicia, no como ahora que, con lo digital, la exhibición se encuentra al alcance de cualquiera, desde advenedizos de otros sectores ajenos al cine que ni siquiera pagan derechos, hasta chusma directamente encausada por asociación criminal. 

CUANDO TU PELÍCULA GUSTA NADA MENOS QUE A UN SENADOR

Puede ser considerado normal que una película que aborda el calentamiento global merezca la atención de los medios de comunicación pues siempre hay periodistas que saben que ningún ser humano ha vivido jamás en un planeta tan caliente como es el nuestro ahora, el cual por desgracia, se calentará todavía mas. 

En un siglo, el Hombre está destruyendo el sistema climático que permitió el surgimiento no ya de nuestra Civilización, sino de nuestra cultura, comportándose, siempre lo digo,  como ese conductor suicida que entra con su coche en un garaje pequeño y con la puerta cerrada mantiene el motor en marcha.

El senador Miguel Lorenzo, a la izquierda, junto a los directores del Festival Aurelio Gómez y Miguel Anxo Fernandez

También entra dentro de lo normal que un crítico cinematográfico de la relevancia de  Miguel Anxo Fernández, pilar del cuarto periódico mas vendido de España, La Voz de Galicia, considere positivamente una película tan arriesgada como "Spitsbergen, o Gardián do Ártico", pues, desde su doble condición de erudito cinematográfico y docente de una Facultad de Comunicación, está en condiciones de valorar los esfuerzos, técnicos y de todo tipo, que hay tras un rodaje en fotoquímico, en Súper-8, además del mensaje medioambiental, que es con lo que se queda el resto de la audiencia.

Premio Especial 25 aniversario de OUFF para "Spitsbergen" from IB CINEMA Motion Picture Films on Vimeo.

Ya no es tan normal, sin embargo, para una producción independiente, rodada pese a la animadversión del chiringuito que, en teoría, debe apoyar al sector audiovisual de la región, el conseguir su estreno en un Festival internacional de la talla  del Ourense Film Festival, pudiéramos decir que "el festival de Galicia". 

Menos normal, todavía, es, de forma inesperada, alzarse con el Premio Especial XXV aniversario del OUFF,  dado el elevado nivel y los presupuestos de otras obras en competición. Pero incluso este premio entraría dentro de la imaginable, en una ensoñación a  priori. 

Lo inaudito, empero, es que a alguien de la política, un senador nada menos, Miguel Lorenzo, dedique su tiempo no sólo en desplazarse desde Madrid a Ourense ex profeso para asistir al estreno del documental, sino  que, además, no tenga reparos en elogiarlo por escrito pese a que trata el tema, incómodo para los de su gremio, del calentamiento global: "muy recomendable documental que,  aparte de sus valores cinematográficos,  reconocidos en el Festival de cine de Orense con un merecido premio , nos conciencia con el gran problema del calentamiento global y las duras consecuencia para el futuro del Planeta si no lo atajamos pronto".   

¡Qué diferencia el comportamiento del senador Miguel Lorenzo con la del responsable del AGADIC (organismo calificado por chiringuito por López Chaves en sede parlamentaria), que, cuando "Spitsbergen, o Gardián do Ártico" no era mas que una idea me despachó con "el calentamiento global no es un problema nuestro" (sic).

En su amable valoración se refieren el senador Miguel Lorenzo al "calentamiento global", en lugar del eufemismo, que poco me gusta, de "cambio climático". Me alegra esto pues uno de mis objetivos, con este y otros documentales que seguirán, es conseguir que el término "cambio climático" no sea sinónimo de "calentamiento global".  Así que "misión cumplida":  el mensaje cala.

SPITSBERGEN O GARDIÁN DO ÁRTICO, trailer with English subtitles from IB CINEMA Motion Picture Films on Vimeo.

Ayer por la noche recibí, también, otra misiva, muy agradable por inesperada,  del periodista colombiano Hever Erazo Bolaños, responsable de la Fundación Red de Lectores, que me hace sentir que vale la pena seguir luchando por este proyecto Stop: Calentamiento Global del cual "Spitsbergen, o Gardián del Ártico" es su primera piedra. Lo reproduzco textualmente (sic):

"Quiero aprovechar para felicitarte por ese "opus" o epopeya que has llevado a cabo con el documental "Spitsbergen, el guardián del ártico", sin duda, un logro más que cinematográfico, en nuestro amado formato súper 8, una portentosa muestra del espíritu incansable del Hombre, de la persistencia, de esas cosas al parecer imposibles, del amor por la técnica, la pasión, lo que solo hace posible el cine y un cineasta único y necesario en la "plena e inabarcable redondez del mundo", como tú.

Este portento cinematográfico, te hace un lugar inmortal en la historia y la memoria del cine. 

El formato super 8, que para muchos murió en los finales de los ochenta, la verdad sea dicha, como Jesús, murió... pero resucitó. Solo unos pocos, contados con los dedos de la mano, entre estos tu, urdieron con devota paciencia, con esfuerzo, constancia, imaginación, mucho filmar y entornar el ojo en el visor, la supervivencia en el tiempo del formato milagroso, el único en la historia que muere, pero resucita a razón de unos cuantos prestidigitadores cuyos corazones a 18, 24 o a los cuadros latiendo a lo que les venga en gana, supieron mantenerlo vivo.

A esto hay que exaltar la incansable y formidable labor académica de difundir, dar a conocer a los cientos, quizá miles de seguidores tus valiosos conocimientos y experiencia, tu mirada, los secretos o descubrimientos sobre aquellos artilugios fantásticos, llámense cámaras, proyectores, peliculas, revelado, bombillas, pistas, soportes y un largo, maravilloso y esperado etc, etc, etc,  lo cual te hace una persona única en la materia, que sin duda merece muchos premios y reconocimientos en vida, también el más caro, difícil y quizá el más esperado de todos, pero siempre esquivó: el reconocimiento y admiración del gremio, es decir de los propios colegas y expertos.

Modestamente, tienes el mio.

Gracias Ignacio, por compartir tu mundo, tus emociones y hasta los sinsabores de tu vida en super 8 -el famoso chiringuito- que sin duda, guardando las proporciones tratamos de hacer nuestra  también. 

Te animo a seguir, a nunca desfallecer, pese a los miopes funcionarios de esos chiringuitos, que los hay por doquier, aquí y allá,  pero no nos doblegaran. Somos más.

Seguro, ya tendré tiempo para dedicarte el reportaje prometido.. y para ello algún día no lejano, poder viajar y aparecerme por tu mágico redil.

Con admiración y respeto, 

Gracias por existir, el mundo en su "plena e inabarcable redondez" es súper 8.

Recibe un fuerte abrazo. Cine saludos"

Este tipo de mensajes te dan fuerzas para seguir adelante en momentos de flaqueza, en que tienes ganas de tirar la toalla, debido a ciertos comportamientos: a fecha de hoy, ni el último de los lacayos del responsable (nombrado a dedazo) del citado chiringuito se ha dirigido a IB Cinema para recabar ni siquiera la información técnica del largometraje: para ellos, no existe. 

Por supuesto, han ocultado, miserablemente,  en sus publicaciones, tanto su selección en el OUFF como el premio. Una de sus jerarcas (que ostenta el pomposo "chope" de "coordinadora de política audiovisual" --en un cargo creado con exigencias "ad hoc"--), que deambulaba en el acto de la entrega de premios, ni siquiera se acercó a decir unas simples "felicidades". 

¡Vaya tropa! ¿Qué digo, tropa? No pasan de troupe. Eso sí, malos ¡lo son como ex jesuitas apóstatas! No solo esta troupe desdeñó el proyecto, probablemente creyendo que así no se llevaría a cabo, sino que habiéndose terminado, ¡hasta con copia de exhibición en 16 mm!, con el Festival en marcha, se negaron a prestar uno de sus proyectores de cine portátiles con luz de xenón, debiéndose hacer la proyección con una transferencia de vídeo enviada por Internet (lo cual es, en cierto modo, prostituir la esencia del trabajo).

En fin, amigos: ¡a seguir trabajando! 

SPITSBERGEN, O GARDIÁN DO ÁRTICO. Información para os académicos da Academia Galega do Audiovisual.

Sinopse: 

Relato cinematográfico dunha expedición científica e técnica aos últimos confíns de terra firme antes do Polo norte, con imaxes que en moi pouco tempo poderían ser historia por mor do Quecemento Global. 

Trailer en galego, con subtítulos en inglés: 

SPITSBERGEN O GARDIÁN DO ÁRTICO, trailer with English subtitles from IB CINEMA Motion Picture Films on Vimeo.

“Spitsberben, O Gardián de Ártico” é unha obra arriscada e artísticamente significativa, pois se atopa filmada, montada e posproducida íntegramente con película de Súper-8. Os positivos de exhibición son en 16 mm. 

Estreada o 1 de outubro de 2020 no Ourense Film Festival (OUFF), foi galardoada co Premio Especial 25 aniversario do OUFF. 

Miguel Anxo Fernández, director artístico do Festival, literato, profesor e crítico de cinema de La Voz de Galicia, entrega o premio a Ignacio Benedeti

Vídeo da recollida do Premio Especial 25 anos de OUFF para "Spitsbergen, o Gardián do Ártico":  

Premio Especial 25 aniversario de OUFF para "Spitsbergen" from IB CINEMA Motion Picture Films on Vimeo.

SPITSBERGEN, O GARDIÁN DO ÁRTICO.

En Kodacolor. Metraxe: 79 minutos a 24 fotogramas por segundo.

Paso de proxección: 16 mm 

Formato: 1,85 : 1

Paso de filmación: Súper-8 Max-8

Atrapados no xeo

UNHA NARRACIÓN DE SANTIAGO FERNÁNDEZ CON PARTITURA DE SERGIO MOURE DE OTEYZA.

SANTIAGO FERNÁNDEZ. Nada sería igual en “Spitsbergen, o Gardián do Ártico” sen a voz do narrador,  o gran Santiago Fernández, toda unha institución en Galicia. Santiago é doblador, actor, docente pero, sobre todo, unha boa persoa, ademais de cinéfilo de longa traxectoria, como un dos responsables do mítico Cine-Club Aldebarán da Coruña. 

"The voice"

SERGIO MOURE DE OTEYZA. Os carreiros inescrutables dos camiños da vida ás veces producen agradables sorpresas, como é o  reencontro profesional co admirado compositor Sergio Moure de Oteyza, con quen IB Cinema xa tivera ocasión de traballar nos tempos da longametraxe documental "Mercado de futuros".

O gran Sergio Moure de Oteyza na primeira proxección de "Spitsbergen" no cinema Klan-des-Tyne

EQUIPO PROFESIONAL E ENTUSIASTA

Levar un proxecto tan difícil como este, en fotoquímico, ata o final, foi posible grazas a un equipo entusiasta, firme defensores da película cinematográfica non só como medio de creación, senón de conservación. 

Con Alex, na sala HAL9000 de IB Cinema 

Axudando a Ignacio Benedeti na montaxe e na postproducción, a súa man dereita foi o ferrolán Alex López,  raro coñecedor das tecnoloxías audiovisuais do século XIX (mecánico química), XX (magnética) e XXI (dixital), fundamentais, as tres,  neste proxecto. E, Alex, unha especie de "dobre" de Ignacio a pesar da diferenza xeracional. 

Víctor Galdón no plató Stalag 2 de IB Cinema coa Motion Control Harryhausen

Supervisando a post-produción, e responsable dos promocionais, o todo-terreo do audiovisual galego Víctor Galdón, tamén ferrolán. Víctor o mesmo monta fisicamente unha película en soporte fílmico que deseña unha complexa animación CGI. Un dos profesionais mais polivantes do audiovisual galego, para o que non hai reto imposible. 

Nena, 30 anos en IB Cinema

Para a produción executiva, a sempre minuciosa arteixá Encarnación “Nena” Pulido, en IB Cinema desde 1990. Diplomada en Empresariais, con todo, a súa misión en IB Cinema non só se cingue a levar as contas: si é necesario, ¡sabe operar cun proxector de cinema!

Marcos, lustros en IB Cinema

A microfonía de estudo e as proxeccións de probas, obra do coruñés Marcos Fernández Eimil, mentres que todos os requirimentos informáticos correron a cargo do cambrés Javier Suárez. Marcos e Javier levan lustros vinculados a IB Cinema.

Javiér Súarez, un informático moi superochista

FICHA de "Spitsbergen: O Gardián do Ártico":

Concebido, escrito e filmado por: 

Ignacio Benedeti Corzo (dirección, cinematografía, dirección de fotografia, revelado en localización, guión).

Narración: Santiago Fernández

Banda sonora: Sergio Moure de Oteyza

Montaxe e etalonado: Alex López

Asesoramento e trailers: Víctor Galdón

Produción executiva: Encarnación "Nena" Pulido

Affiche: Fátima "Ackerman" Acaso

Corte do negativo: Marc Martí

Corte do inversible: Ignacio Benedeti

Microfonista de estudo: Marcos J. Fernández Eimil

Servizos informáticos: Javier Suárez

Correctora: María Teresa Santos Iglesias

Filmación dron submarino: Kunuk Lennert e Dr. Audun Rikardsen

Filmación dron aéreo: Dr. Gunnar Aus

Dixitalización: José Luís Sanz e Matteo Richetti

Sincronía sonora: Alberto Vangelisti

Positivo en 16 mm: Marco Emiliani

Director do revelado en Alemania:  Ludwig Draser 

Director do revelado en España: Juan Carlos Olivo

Versión para sordos: Estudio Siglo XXI

Subtitulado: Víctor A. Labarthe

Preparación das cámaras: Mateu Bauzá e André Egido

Material sensible de Kodak Motion Picture en Super Oito: 

Kodak Ektachrome 7294, Kodak Ektachrome 7285, Kodak Ektachrome 7280, Kodak Tri X, Kodak Vision 50, Kodak Vision 200, Kodak Vision 500, Kodak Vision 500 exposta a 100 e sub revelada dous diafragmas.

Unha das Súper-8 favoritas de Ignacio Benedeti, la Leicina Special

INFORMACIÓN ADICIONAL

A oportunidade de filmar “Spitsbergen, o Gardián do Ártico” xurdiu cando Kodak  elixiu a Ignacio Benedeti para probar a súa nova película Ektachrome 7294, nese momento en desenvolvemento,  para filmar tests, co material de pre produción, nunha rodaxe real con condicións extremas. 

A proba da Ektachrome, asinada co presidente de Kodak

Ignacio Benedeti decidiu aproveitar a ocasión e, á vez que filmaba a proba técnica para Kodak, sacou adiante unha longametraxe que conxugaría tres das súas  paixóns: o cinema (foto químico), os territorios hiperbóreos e a conservación do medio ambiente.

Xestouse así “Spitsbergen, o Gardián do Ártico”, a primeira pedra dun proxecto mais ambicioso, “Stop Quecemento Global”, que engloba 13 longametraxes a rodar nos puntos mais sensibles do planeta ao cambio climático, coa data límite de 2030, marcada como tope polo Grupo Intergobernamental de Expertos sobre o Cambio Climático para conseguir que o quecemento global non aumente 1.5 graos.

Fotograma en Ektachrome de pre produción

FILMANDO CO "PORTFOLIO" DE KODAK AO COMPLETO.

A película de cinema, non só ofrece unha sensación orgánica, imposible de emular en dixital, salvo de forma groseira, senón tamén unha gama de texturas que, ao creador, permítelle seleccionar a máis adecuada para o que se desexa narrar.

Encaixado na inmensidade da nada.

Por exemplo, Ignacio Benedeti empregou a monocromía granulada da Kodak Tri X para transmitir a vivencia de desolación, de desamparo, cando o rompehielos quedou atrapado na banquisa, no medio dun vento inmisericorde. 

Fotograma Súper-8 en Ektachrome do Dr. Audun Rikardsen co sol de media noite

Fixo uso da vivificante Kodak Ektachrome 7294 para infundir no espectador a inesquecible sensación vivida cando, tras unha xornada de tebras aceiradas, ábrese paso o esplendor do sol de medianoite.  A  Kodak Ektachrome 7280, para recrear a época soviética nas decadentes Pyramiden e Barentsburgo. Ou a Kodak Vision 500 exposta a 100 ASA e sub-revelada 2 diafragmas, cando o "Malmö" xurdiu de forma espectral entre os xeos, ao rescate da zodiac polar do equipo 

Ignacio Benedeti tivo que acometer boa parte da rodaxe cámara en man

Podería dicirse que as características de cada emulsión cinematográfica forman parte do relato, unha especie de metalenguaxe, que contribúe decisivamente á narración. 

O cinema é un medio físico, que se pode tocar coas mans e ver a contraluz. Si ademais é en Súper-8, permite vivir a experiencia de rodar en película con equipamentos reducidos, tanto técnicos como humanos.

O instante case máxico de abrir unha carga de película Súper-8

A sensación orgánica comeza no mesmo momento en que se abre o envase da película, e o creador pode aspirar o cheiro da emulsión virxe;  prosegue durante a filmación -- diriamos que a cegas (pois é imposible ver o resultado de inmediato)--, mantense durante o revelado (ás veces con ingredientes domésticos, ¡como a cervexa con vitaminas!), e consúmase na proxección, vendo o resultado. 

Atrapados no xeo, ¡con mais de 140 metros de profundidade!

O festín artístico continua durante a montaxe, que é físico, con moviola, cortando e pegando os planos. Filmar con película de Súper-8 é unha artesanía, o mesmo que escribir un libro, pintar un cadro ou compor unha partitura. 

REPERCUSIÓN MEDIÁTICA. 

"Spitsbergen, o Gardián do Ártico" é un proxecto que interesa globalmente. A suma dos promocionais, en Vimeo, exceden con fartura os ¡¡¡cen mil espectadores!!!, case dous terzos dos cales son estadounidenses (o contador é público).

O documental mereceu a atención en lugar destacado de xornais galegos, como La Voz de Galicia, El Correo Gallego,  La Región ou La Opinión,  entre outros. 

Igualmente, medios internacionais como Photoklasik International, SilverGrain Classics ou Reader´s Digest dedicáronlle, nas súas edicións en lingua inglesa, abundante espazos ilustrados. 

SOBRE A RODAXE

"Spitsbergen, o Gardián do Ártico" é o relato cinematográfico dunha expedición ao último confín de terra firme antes do Polo norte, o arquipélago de Svalbard,  a bordo dun rompehielos de 75 anos, con diversas misións científicas e técnicas, como recuperar unha cámara arroxada por un oso a través dun respiradero de foca a 140 metros de profundidade; o seguimento dunha osa polar para verificar como superou o inverno cos seus dous osiños;  catas e medicións varias para controlar a presenza de nanoplásticos; a entrega de subministracións no asentamento científico de Ny Alesund e, no caso de Ignacio Benedeti, a proba da nova película Ektachrome 7294, nese momento de preproducción (antes de que saíse ao mercado, meses despois), en condicións dunha rodaxe real en situacións adversas, filmando imaxes que en  moi pouco tempo poderían ser historia por mor do Quecemento Global.  

Latitude inaudita da nova Ektachrome para ser unha película inversible.

No transcurso da expedición, os protagonistas enfrontáronse a varios perigos, como a mordedura dun membro do equipo por unha foca, talvez rabiosa (o que lles obrigou a solicitar a axuda do helicóptero Superpuma do servizo de Salvamento Noruegués) ou quedar atrapados, a bordo do "Malmö", no medio dun xeo inquebrantable.

Inofensivas... salvo cando portan a rabia

UNHA ESPIRAL TERRORÍFICA E MORTÍFERA.

Co cambio climático, as filmacións de "Spitsbergen, o Gardián do Ártico" en moi pouco tempo, por mor do quecemento global, serán testemuño dun pasado que non volverá, salvo que se tomen medidas, de aquí a 2030, para que a temperatura global non aumente mais dun grao e medio. ¡Aínda se está a tempo de actúar!

Ignacio Benedeti, filmando cámara en man, de laranxa

O quecemento global deshiela o Ártico: ao minguar a cor branca das superficies xeadas,  diminúe a cantidade de calor solar que se reflicte cara ao espazo, e aumenta o que é absorbido polo planeta que, entón, quéntase aínda mais rápido, derritiendo mais superficie branca,  nunha terrorífica e mortal espiral.

Un mundo que se desvanece (fotograma Súper-8 en Ektachrome)

DESAPARICIÓN DO PERMAFROST: BOMBA DE EFECTO RETARDADO.

O quecemento global e a desaparición do manto branco en territorios como Spitsbergen ou Groenlandia causa tamén a desconxelación do permafrost, ou chan xeado, liberando metano, un gas de efecto invernadoiro trinta veces mais daniño, en termos de quecemento global, que o dióxido de carbono. Isto é unha bomba de efecto retardado: si o permafrost desaparece, a terrorífica e mortal espiral será imposible de deter.

Crebando o xeo coa proa

O quecemento global, ao derretir o xeo que actúa como escudo reflector da calor solar,  acelera tamén o aumento da temperatura dos océanos, o que, á súa vez, diminúe a súa capacidade de absorción de osíxeno: isto é letal para o fitoplancto, que fai nas augas o que as plantas na terra, inxerir CO2 e producir osíxeno; con mais C02, maior quecemento, noutra terrorífica e mortal espiral. 

Malmö: 75 anos sucando o Ártico. 

O quecemento global é daniño, tamén, para bosques e selvas: temperaturas mais elevadas tradúcesen en mais incendios forestais. Lume e menos árbores significa menor capacidade natural para absorber CO2 e transformalo en osíxeno, nunha nova terrorífica e mortal espiral.

Diapositiva en Ektachrome de 35 mm

Todos estes fenómenos traen como consecuencia que na atmosfera haxa máis vapor de auga, que tamén produce efecto invernadoiro, polo que a terrorífica e mortal espiral segue virando sen control, dinamitando o equilibrio climático.

A diferenza doutros cambios climáticos precedentes, debidos a circunstancias naturais, agora, a causa é antropoxénica: é a Humanidade e as súas actividades as que están a cambiar o medio ambiente no noso planeta de maneira daniña e perigosa.

Eumig Nautica para inmersións modelo especial capaz de filmar a 24 f.p.s

O PUNTO DE NON RETORNO.

Si non se toman medidas mundiais, contundentes e urxentes, o mundo pode caer nunha fase de retroalimentación de calor que aboque ao planeta azul a un vórtice de autodestrución que o transforme nunha especie de averno que faría que Venus, cos seus 400 graos, parecese o Paraíso. 

O punto de non retorno atópase nun aumento (global) de dous graos. Superada dita barreira, na Terra desencadearíase un efecto dominó climático, con mais e mais calor.

Ignacio Benedeti considera que a Tri X ten un uso que se xustifica narrativamente

SPITSBERGEN: O INCRIBLE TERRITORIO DO XEO MENGUANTE

O rompehielos "Malmö"  renxía, terroríficamente, ao romper o manto de xeo para rozar un camiño que, tras a popa, deixaba un asuco conxelado, que non tardaba en cerrarse novamente.

O Malmö rompe o manto de xeo para rozar un camiño...

Aínda que a superficie xeada,  a criosfera ártica, parecía eterna, na súa incrible beleza, e tan inaccesible como o fora durante miles de anos, a realidade é que neste territorio hiperbóreo, que regula e amorna a temperatura da Terra, o xeo non deixa de minguar de forma acelerada. O Ártico, cualificado como o termómetro que mide a saúde do planeta,  está a quentarse ao dobre de velocidade que o resto do globo.

...que non tardaba en cerrarse novamente.

O PLANETA DE PLÁSTICO

 Durante a filmación de "Spitsbergen, o Gardián do Ártico", a Ignacio Benedeti resultoulle case inconcibible que o plástico se atopase presente naquelas paraxes, aparentemente prístinos. 

É o resultado de verter na Natureza uns 6.000 millóns de toneladas deste material durante os últimos 65 anos. Os residuos plásticos comezan como lixo en entulleiras e, co tempo, degrádanse converténdose primeiro en microplásticos e logo en billóns de nanopartículas que os océanos e o vento dispersan por todo o planeta… para finalizar na cadea alimenticia.

Á espreita, en silencio a case 20 graos baixo cero, en busca do mellor testemuño dun mundo que agoniza

Ademais do seu efecto daniño como residuo, o plástico contribúe, durante a súa produción,  ao quecemento global con emisións de CO2: si a industria dos plásticos fose un país, sería o cuarto maior emisor de dióxido de carbono. As análises das mostras, realizados a bordo do rompehielos "Malmö",  desvelaron datos moi preocupantes: a este paso, a Terra, en lugar do planeta azul, podería pasar a ser coñecida como o Planeta de Plástico.

Os nanoplásticos chegaron ao Ártico

O HOXE DE SPITSBERGEN É O MAÑÁ DO MUNDO.

Cando “Spitsbergen, o Gardián do Ártico” estaba nas súas fases iniciais Ignacio Benedeti foi a presentar o proxecto a certo xerarca político non electo, responsable dos destinos audiovisuais da Xunta de Galicia. 

Tras a introdución, o  tipo, nada sutilmente, espetoulle, recostado desde a súa poltrona (sic): "el calentamiento global no es un problema nuestro", ante o cal, nun arrebato, Ignacio Benedeti levantouse e lle advertió: "o cambio climático antropoxénico É O PROBLEMA; ou se pon coto ao Quecemento Global, ou nin Camiño de Santiago, nin tu tías".  Ignacio Benedeti arrepentiríase, despois,  da súa brusquidade: “quedei coa dúbida de si o burócrata coñecería o significado de "antropoxénico".

Desafortunadamente, hai moitos persoiros como ese xerarca. Esa xente é, precisamente, a destinataria de "Spitsbergen, O Gardián do Ártico".  

Diapositiva Ektachrome de 35 mm

O futuro, a curto prazo, é moito peor do que imaxinan.  O quecemento global non está circunscrito a latitudes hiperbóreas: o quecemento está a ter lugar a unha velocidade xa observable a primeira ollada, mesmo en zonas meridionais.

Ou se toman medidas drásticas e urxentes ou non hai futuro para a nosa Civilización. O problema non é para a Terra, que seguirá existindo: o problema é para nosos fillos. 

A Terra xa viviu non dúas, nin tres, ¡¡¡senón cinco!!! extincións masivas, cada unha das cales foi como un reinicio evolutivo. Fai 450 millóns de anos, desapareceron mais do oitenta por cento das especies; 70 millóns de anos mais tarde, morreron un 75 por cento; 125 millóns de anos despois, un 96 por cento; pasados outro cincuenta millóns de anos, o 80 por cento; e, finalmente, 135 millóns de anos despois, outra vez feneceron o 75 por cento. 

En todas elas, exceptuando a que acabou cos dinosauros, o cambio foi producido polos gases de efecto invernadoiro. A mais grande, a de fai 250 millóns de anos, comezou cando o CO2 aumentou a temperatura do planeta en cinco graos, o que desencadeou a liberación de metano.

Nas outras extincións, o quecemento global foi por causas naturais. Agora, por primeira vez, as causas son antropoxénicas. Actualmente, estamos a emitir CO2 á atmosfera a unha velocidade cen veces superior ao de calquera outro momento da historia humana antes da industrialización. E na atmosfera xa hai un terzo mais de CO2 que en calquera outro momento dos últimos 800.000 millóns de anos, talvez dos últimos 15 millóns de anos, cando non había humanos.

Con sixilo, Ignacio Benedeti arrástrase á gorida das morsas

 ¿QUE MOTIVOU FILMAR "SPITSBERGEN, O GARDIÁN DO ÁRTICO"?

Ignacio Benedeti declarou no Ourense Film Festival: 

“Non son ecoloxista e nin sequera considérome moi apegado á natureza. Sempre vivín en cidades, usando todo tipos de bens industriais, coa miña primeira moto (¡aquela inesquecible Puch Minicross  con motor de dous tempos!) comprada aos dezaseis anos. Desde logo, sempre considerei que era fundamental manter limpo o medio ambiente e consumir de forma responsable, pero nunca estiven en contra do crecemento económico mentres as industrias observasen os controis ambientais estipulados polos organismos internacionais. Son, en suma, un tipo corrente que pasou a súa vida con certa satisfacción pola civilización que lle tocou vivir.

Un dos trazos distintivos con respecto ao cidadán común é que sempre estiven interesado nas epopeas dos conquistadores dos polos. O viaxar varias veces a territorios hiperbóreos fíxome tomar consciencia do quecemento global, esta vez antropoxénico .

A primeira vez, en Spitsbergen, coa miña esposa e un fillo entón con só un ano, en 1995, en certo camiño nos arredores de Longyearbyen a neve acumulada excedía as nosas cabezas. Cando volvín, ao redor de 2007 ou 2008, nese mesmo punto e na mesma época do ano, a neve só chegaba pola nosa cintura.  Pouco mais dunha década mais tarde, cando filmei "Spitsbergen, o Gardián do Ártico", a pesar de que estabamos en abril e non en xuño, xusto nese lugar, a neve encima do permafrost era só duns poucos centímetros.

Foi entón cando me dí conta que o quecemento global non só é a maior ameaza á que se enfrontou a vida humana no planeta, senón unha ameaza dunha categoría e unha escala por completo diferentes: fai perigar a propia existencia humana.

O que empezou como unha proba técnica para Kodak, da nese momento Ektachrome de pre-produción, transformouse na primeira pedra dun ambicioso proxecto, ata o 2030, sobre o Quecemento Global: decidín embarcarme, a miña idade,  nesta aventura de inmortalizar, exclusivamente de forma cinematográfica -¡non dixital!-, confíns abocados á desaparición en poucos anos, con documentais concibidos para os espectadores mais veteranos (cun  maior número de "negacionistas"), medio ano antes de que saltase á fama a admirable Greta Thunberg.

Na longametraxe documental "Spitsbergen, o Gardián do Ártico" pódese comprobar a escala desta trasformación que ameaza a Terra. A salvación é aínda posible e debe ser un imperativo político".

A imaxe perfecta da desolación

ARTE FOTOQUÍMICO

Un feito artístico único desta longametraxe documental é que foi filmado integramente con película Kodak de Súper-8, con positivos de exhibición en 16 mm (dous xa dispoñibles, un con son óptico e outro con magnético).  

A pesar das dificultades de filmar sen axuda, cargando Ignacio Benedeti con todo o equipo en solitario, o traballo culminouse con éxito. Hai un proverbio hindú que di que o feito de que algunhas persoas teñan éxito nos seus proxectos débese mais á pureza do seu corazón que aos medios dos que dispoñan para realizalos: calquera poida lograr o seu obxectivos si son honestos e están en harmonía coas leis da natureza.

Cervexa galega pero non para beber... ¡senón para revelar Tri X de Súper-8!

OS VIRADOS QUÍMICOS EN "SPITSBERGEN, O GARDIÁN DO ÁRTICO"

Contraviniendo toda regra dos programadores de televisión, que detestan o branco e negro, Ignacio Benedeti rodou con película Kodak Tri X aquela escena de "Spitsbergen, o Gardián do Ártico" na que o "Malmö" quedou atrapado pola banquisa polar: só o branco e negro pode transmitir ao espectador a sensación de desamparo vivida naquela pasaxe aterradora cun vento de son horrible. 

Posteriormente, unha vez de regreso en IB Cinema, Ignacio Benedeti someteu esta metraxe ao seu virado, ou tintado, en azul, con químicos Colorvir que lle forneceron, gratuitamente,  as boas xentes de TETENAL, a empresa fotográfica mais antiga do mundo á que hai que seguir apoiando.

No trailer do documental poden verse os virados en azul. A película de longametraxe "inchada" (ampliada) a 16 mm fíxose no laboratorio Onda Radio con material sensible de cor Kodak que respecta o virado orixinal do Súper-8 Tri X revelado como inversible (ou sexa, como positivo).

O oso polar: vítima do quecemento global

Ignacio Benedeti tamén empregou estes químicos para virar ao marrón outra secuencia do "making of", igualmente rodada con Tri X, e, mesmo, para cambiar de tonalidade uns interiores en Ektachrome dentro da sala HAL 9000 de IB Cinema. 

Todo iso, naturalmente, podería facerse "apertando un botón" en dixital... pero non hai arte fílmico niso. 

Filmando intervalométricamente coa Bauer A512 a -20 graos Celsius

SÚPER-8: UNHA TEXTURA QUE FORMA PARTE DO METALENGUAXE DA CREACIÓN AUDIOVISUAL

"Spitsbergen, O Gardián do Ártico" é o primeiro proxecto internacional dunha longametraxe, concibido para a súa distribución global en 16 mm, 35 mm, DCP e televisión, que é filmado en Súper-8. 

Este paso cinematográfico foi presentado por Kodak en 1965 pensado inicialmente para o mercado doméstico, no cal, a principios do oitenta, foi substituído polo vídeo. Nese entón, o Súper-8 sumiuse nunha especie de travesía do deserto, mantido por artistas e entusiastas.

En 1992, Phil e Rhonda Vigeant, membros da American Society of Cinematographers (ASC), a exclusiva asociación de Hollywood á que só se accede por invitación, deron o primeiro paso para a profesionalización do Súper-8 incorporando ao formato as mesmas películas negativas que en 16 mm e en 35 mm, á vez que desenvolveron sistemas de dixitalización ata entón só dispoñibles en formatos maiores. 

Si ata ese momento, o Súper-8 con películas inversibles (positivos para proxectar para o seu revelado), estaba circunscrito para ser visto polas poucas persoas ante as que podía proxectarse o orixinal filmado, grazas ao matrimonio Vigeant o Súper-8 converteuse nun formato que aínda tiña moito que dicir tanto no terreo artístico como no técnico.

Adicionalmente, Phil e Rhonda desenvolveron, coa súa empresa Pro 8mm, a relación de aspecto Max-8 que, seguindo a mesma premisa que o Súper-16, incorporaba á imaxe o espazo orixinalmente reservado para a pista magnética principal: desta forma, o Súper-8 podía ser dixitalizado en 16:9. O gran salto chegou cando o Súper-8 negativo púidose dixitalizar en HD: isto abriu horizontes novos, no ámbito da postprodución e da difusión. 

Ignacio Benedeti, á espreita en comuñón cunha natureza hostil

Pero a lombeirada definitiva, para a película de Súper-8 negativa, chegaría cando a técnica fixo posible a dixitalización primeiro en 2K (2014), despois en 4K  (2017) e agora en 5K (2020): na actualidade unha creación en Súper-8 pode ser distribuída masivamente con calidade sorprendente, pero ao mesmo tempo conservando o encanto dunha imaxe orgánica.  Tamén son posibles os tiraxes de positivos en 16 e 35 mm a partir dun orixinal de Súper-8.

A Leicina Special, co mítico Leitz Cinegon de 10 mm, o non plus ultra dos obxectivos para Súper-8

¿POR QUE SÚPER-8?

Desde logo, gravar en dixital é moito menos problemático (comprobánse os resultados de inmediato, todo é automático) , que facelo en Súper-8 (100 € cada dous minutos e medio, todo manual, imposible de ver nada ata despois do revelado...), pero o Súper-8 ofrece non só unha sensación orgánica,  imposible de emular en dixital (salvo de forma groseira), senón tamén unha gama de texturas e cores que, ao creador, permítenlle seleccionar a mais adecuada para o que se desexa narrar.

A Bauer A512 co seu obxectivo Schneider é un auténtico cabalo de batalla para filmacións en condicións adversas

 ¿Que mellor que a Kodak Tri X, en monocromía con tinguiduras de Tetenal, para transmitir a sensación dunhas paraxes inhóspitos, deixados da man de Deus? ¿Ou, a vetusta Ektachrome 64 para, na vila pantasma de Pyramiden, emular as decadentes cores da era soviética?

Rompendo xeo, sempre rumbo ao Norte

De feito, para a rodaxe de "Spitsbergen: O Gardián do Ártico", dependendo do momento, Ignacio Benedeti fixo uso de todo o portafolio presente e pasado de Kodak (con variantes, como forzados e subrevelados): Kodak Vision 500T, Kodak Vision 200T, Kodak Vision 50, Kodak Ektachrome 7294 e 7285, Kodak Ektachrome 64T e Kodak Tri X.

¿Lograrán os aullidos lastimeros do osiño darlle ánimo á osa para que logre alimento?

Todo iso, ademais, sen axuda, cambiando as cargas cada dous minutos e medio en condicións, ás veces, case imposibles: como nun ventimperio a -20 Celsius ou fronte a unha osa polar esfameada.

Podería dicirse que as características de cada emulsión cinematográfica forman parte do relato, unha especie de metalenguaje, que contribúe decisivamente na narración. 

Making (falado en castelán): 

SPITSBERGEN: MAKING... IN PROGRESS! from IB CINEMA Motion Picture Films on Vimeo.

OUTROS ATRACTIVOS DO SÚPER-8.

Ademais de todo o narrado, o Súper-8:

1) É un medio físico, que se pode tocar coas mans e ver a contraluz;

2) Resulta mester demostrar pericia artística para obter bos resultados tras o revelado (o propio procesamiento químico da imaxe ten un encanto case alquímico, imposible de sentir con medios dixitais); 

3) O Súper-8 permite vivir a experiencia de rodar con película con equipamento de filmación, montaxe e sonorización relativamente compactos;

A sensación orgánica, en Súper-8,  comeza desde o mesmo momento en que se abre o envase coa película, e o cineísta pode aspirar o marabilloso cheiro da emulsión virxe, prosegue durante a filmación "a cegas" (fiándose dos coñecementos), mantense durante o revelado (escrutando a contraluz, tras o fijador, as fotogramas entre as mans), e consúmase na proxección, vendo o resultado. O festín artístico prosegue durante a montaxe física, con moviola, cortando e pegando a película.

En busca da gorida das morsas

STOP QUECEMENTO GLOBAL: UN PROXECTO ATA O 2030.

"Spitsbergen, o Gardián do Ártico" é a primeira longametraxe da serie STOP Quecemento Global, un proxecto cinematográfico ambiental co que, durante 12 anos, Ignacio Benedeti filmará 13 documentais, en Súper-8 (e fotografía fixa en diapositivas), inmortalizando en indeleble película as transformacións que a pasos axigantados están a abocar á súa desaparición polo cambio climático a determinadas áreas dun planeta que é o noso único fogar e do cal (por moito que sexa bonito soñar co espazo), non poderemos escapar a ningún outro sitio habitable.

A segunda longametraxe da serie,  "Odisea en Groenlandia",  rodado no outono de 2019, ten a súa metraxe revelada desde hai uns meses;  durante o verán de 2020,  Ignacio Benedeti fixo fotograma a fotograma a dixitalización a 4K para, no outono e inverno, comezar coa montaxe, primeiro en dixital e, despois, artesanalmente, cortando e pegando a película con empalmadora cinematográfica,  replicar ao negativo cinematográfico. 

Paralelamente, Ignacio Benedeti segue cos preparativos da terceira longametraxe,  titulado "Mais alá de 66º Latitude Sur", posposto sine die debido ao COVID19. 

Todo iso, nun labor de artesanía integral pois Ignacio Benedeti ocúpase da filmación, a dirección da montaxe, a investigación,  a escritura do texto e ata parte da locución nun idioma, o galego,  que non é o seu materno. E, mesmo, él é quen  carga, sen axuda, aos seus 61 anos,  ¡con as cámaras e accesorios, o material sensible e o resto do equipamento!

Solapado, este inxente traballo, co resto das súas ocupacións, así como coa familia. 

O QUECEMENTO GLOBAL: PEOR QUE O CORONAVIRUS.

2020 pasará á historia como o ano da primeira pandemia mundial que, ademais de causar a morte de centos de miles de persoas, paralizou a economía do planteta.

En plena crise do coronvirus, o día dez de marzo de 2020, a Organización Metereológica Mundial (OMM), publicou o seu informe sobre a situación actual do clima cunha conclusión preocupante: "isto é peor que o coronavirus". 

O coronavirus é unha enfermidade probablemente temporal, con impactos temporais, pero o cambio climático manterase durante décadas, aínda tomando agora medidas contundentes e urxentes. 

Petteri Tallas, o secretario xeral da OMM, afirmou: "é unha desgraza o que está a ocorrer co coronavirus pero o cambio climático é moito peor".

Cando o temporal de neve recrúase...

En  xullo de 2020, alcanzáronse en Spitsbergen temperaturas de marca, por encima do vinte graos Celsius,  que poñen en perigo a Bóveda Global de Sementes, unha especia de Arca de Noé, escavada no permafrost na que se preservan a salvo de pragas, guerras ou desastres naturais, as sementes de todas as plantas alimenticias da Terra, nunha instalación concibida para permanecer a 18 graos baixo cero. 

...as morsas buscan o seu refuxio na auga

Na filmación da Bóveda Global de Sementes para "Spitsbergen, O Gardián de Ártico" pode verse a entrada á instalación totalmente rodeada de neve, pero a fotografía que publicou recentemente "La Vanguardia" de Barcelona parece coma se en lugar de estar no Ártico a Bóveda estivese en Lanzarote.

Información de "La Vanguarda" na seguinte ligazón: 

https://www.lavanguardia.com/natural/20200803/482642203953/boveda-fin-do-mundo-almacen-sementes-svalbard-norueguesa-ameazado-altas-temperaturas-artico.html

O 18 de setembro o xeo no Ártico chegou á súa extensión mínima, con só 4.15 millóns de quilómetros cadrados, no que é o segundo peor dato desde 1979, ao que se engade que o volume da capa nese mes quedou en 4.200 km3, no que é tamén a segunda marca negativa, un 53 por cento por baixo da media histórica nos últimos 40 anos.

As pausas para comer, sacras no rompexeos

A perda irreversible do xeo está xa ocasionando unha elevación do nivel dos océanos e, talvez pronto, a alteración das correntes oceánicas que, entre outras cousas, establecen un equilibrio en como se reparten as temperaturas a través do globo: o clima estable de boa parte de Europa ten os días contados.

A liña de permafrost non cesa de retroceder cada ano: durante este século haberá desaparecido para sempre en moitas latitudes. O problema é que o quecemento do chan libera metano de materias orgánicas en descomposición,  conxeladas desde tempo inmemorial. O metano é trinta veces mais daniño,  en termos de quecemento global,  que o dióxido de carbono: é a "bomba de efecto retardado"; si o permafrost desaparece,  entraremos nunha espiral de cambio climático imposible de deter.

Rodaxe cámara en man, no medio dun vento atroz

A DESTRUCIÓN DO PLANETA XÓGASE NO ÁRTICO.

Merece a pena seguir loitando por transmitir ao mundo o que xa se pode percibir no Ártico e a Antártida: o esbozo dun mañá, terrible,  que chegará irremediablemente si antes de 2030 non se conseguen reducir drasticamente as emisións de CO2. 

Ou se cumpre o compromiso de non incrementar o quecemento global nun grao e medio con respecto á media preindustrial, ou, cun punto de non retorno de só dous graos, o mundo podería caer nunha fase de retroalimentación de calor que convertería ao Planeta Azul nun lugar inhabitable. 

A salvación é aínda posible e debe ser un imperativo político pois… non podemos deixar como herdanza un mundo sen futuro.

STOP QUECEMENTO GLOBAL from IB CINEMA Motion Picture Films on Vimeo.